2.3.2.5. Interpersoonlijke competentie
2.3.2. Verdieping per competentie
8 minuten
Algemene doelstelling interpersoonlijk competentie
We willen dat studenten leren omgaan met en zich leren inleven in posities en argumenten van anderen, en dat ze leren samenwerken en onderhandelen met die anderen.
De interpersoonlijk competentie, een cluster van kennis, vaardigheden en attitudes
De interpersoonlijke competentie is een cluster van:
- Kennis: zoals kennis over ander culturen.
- Vaardigheden: zoals samenwerken, kunnen omgaan met diversiteit en andere waarden, doorvragen of overtuigingskracht.
- Attitudes: zoals openstaan voor de emoties van de andere en begrip tonen voor andere culturen.
De interpersoonlijke competentie verder ontleed
Duurzaamheidsuitdagingen worden veroorzaakt door en hebben gevolgen voor een veelheid van actoren met specifieke ervaringen, middelen, perspectieven en voorkeuren. Duurzaamheidsuitdagingen analyseren en oplossen en duurzame mogelijkheden genereren vereist een doorgedreven medewerking van stakeholders maar ook onderhandelingen tussen wetenschappers van verschillende disciplines, politici, ondernemers, artiesten, landbouwers, bedrijfsleiders, sociale bewegingen, enz.
Daarom leren studenten:
- verschillende posities, perspectieven en voorkeuren begrijpen, vergelijken en kritisch evalueren;
- motiveren, collaboratief en participatief duurzaamheidsonderzoek mogelijk maken en faciliteren;
- oplossingen zoeken.
Dit alles vraagt heel goede samenwerkingsvaardigheden, communicatieve vaardigheden, onderhandelingsvaardigheden, leiderschapsvaardigheden, pluralistisch en transcultureel denken. Ook het begrijpen, erkennen en faciliteren van diversiteit tussen culturen, sociale groepen, gemeenschappen en individuen hoort bij deze competentie.
Samenwerkingsvaardigheid
Samenwerken is als onderdeel van de interpersoonlijke competentie belangrijk, ook in de latere professionele context van studenten. Daarom lichten we deze vaardigheid wat uitgebreider toe.
Binnen duurzaamheidseducatie is gezamenlijk duurzaamheidsuitdagingen bestuderen, kunnen experimenteren met beslissingen erover en kunnen participeren aan democratische besluitvorming van belang. Het gaat erom studenten de mogelijkheid te bieden om te leren van anderen, de behoeften perspectieven en acties van de anderen te begrijpen en zich gevoelig op te stellen t.o.v. de anderen (gerelateerd aan de competentie zelfbewustzijn). Daarbij leren ze ook omgaan met conflict en samen oplossingsrichtingen voor uitdagingen te zoeken.
Omarmen van inter/transdisciplinariteit en diversiteit
Ploum et al. (2017) benoemen een bijkomende competentie voor duurzaamheid: ‘Omarmen van diversiteit & Interdisciplinaire competentie’. Je kan die ook zien als een onderdeel van de interpersoonlijke competentie. Werken aan deze interpersoonlijke competentie heeft immers baat bij een diverse groep studenten en eventuele andere stakeholders. Studenten uit andere disciplines, met andere (culturele) achtergronden, of mensen uit het werkveld spreken vaak een andere taal. Ze denken anders, hebben andere waarden of gedachtengoed, andere kennis, een andere kijk, kunnen toegepast of minder toegepast denken, filosofischer of wetenschappelijker, enz. Hier extra op inzetten biedt ook een meerwaarde voor de latere professionele context waarin studenten terechtkomen.
Podcast met Matthias Lievens van KU Leuven: pleidooi voor interdisciplinariteit:
Leiderschap tonen, opkomen voor eigen waarden, leren onderhandelen en overtuigingskracht
Tot slot nog enkele vaardigheden die extra aandacht verdienen als onderdeel van de interpersoonlijke competentie. Duurzaamheid vereist leiders met visie en passie die enthousiasmeren, en moed en lef hebben om op te boksen tegen de gevestigde, vaak onduurzame orde. In het kader van duurzaamheid is het daarom belangrijk dat studenten voor hun eigen waarden leren opkomen (link met competentie zelfbewustzijn), leren onderhandelen maar ook leren overtuigen.
Enkele concreet geformuleerde leerdoelstellingen voor de interpersoonlijke competentie
De student:
- kan bijdragen aan groepsprocessen die leiden tot transformatie van onduurzame systemen;
- kan in een inter- en transdisciplinaire setting samenwerken en bouwen aan nieuwe kennis en ideeën;
- leert overtuigingsvaardigheden inzetten in het kader van duurzaamheid.
Enkele geschikte werkvormen
1. Volgende voorbeelden van werkvormen kunnen je inspiratie bieden om werk te maken van de interpersoonlijke competentie
De interpersoonlijke competentie komt zowat in alle werkvormen aan bod. We plaatsen hier die werkvormen waarin deze competentie extra aandacht krijgt. Kies 1 werkvorm die je interesse opwekt, je kan later altijd teruggrijpen naar deze pagina als je met de interpersoonlijke competentie in je lespraktijk aan de slag gaat.
Inzetten op samenwerking door vooraf goede afspraken te maken
|
Inzetten op begrijpen van verschillende posities, perspectieven en voorkeuren begrijpen
|
Inzetten op begrip van andere (en eigen) posities, op overtuigingskracht en communicatievaardigheden
|
2. Het opleidingsonderdeel Science & sustainability - KU Leuven
In volgende filmpje vertellen de docenten van het vak Science & sustainability hoe ze werk maken van de interpersoonlijke competentie.
Concrete toepassingen van de interpersoonlijke competentie
Kies 1 case die je interesse opwekt.
Stakeholders verkennen en in team oplossingen bedenken via wicked problem plaza Universiteitsbreed keuzevak UHasselt
|
Interdisciplinary perspectives on sustainability project UGent
|
Zelf aan de slag
Vragen uit het notitieboek:
- Formuleer een leerdoelstelling voor de interpersoonlijke competentie gekoppeld aan de duurzaamheidsuitdaging die je koos.
- Wil je een focus leggen op ‘gewoon’ samenwerken, samenwerken in een interculturele context, samenwerken in een inter/trandisciplinaire context? Hoe pak je dit aan?
Deze reflectievragen kunnen je verder helpen bij de uitwerking van je praktijk.
- Werken studenten in groepsverband, of individueel? Waarom?
- Hoe houd je rekening met diversiteit binnen de groep?
- Hoe geef je iedere student een stem? Ook de studenten uit minderheidsgroepen
- Moeten studenten voor de opdracht een presentatie geven? Trainen ze zo op het overtuigen en het verdedigen via/van hun ideeën?
- Hoe leren studenten om voor verschillende stellingnamen argumenten te geven?
- Krijgt de doelgroep een breed beeld van verschillende standpunten, belangen en belanghebbende partijen?
- Hoe moedig je studenten aan om zich in te leven in het perspectief van ‘de ander’ en empathie te ontwikkelen?
- Hoe stimuleer je studenten om naar dingen te kijken vanuit verschillende invalshoeken: kinderen – volwassenen, mannen – vrouwen, stad – platteland, het Noorden – het Zuiden, planten/dieren enz.? Welke?
- Inleiding
-
Hoofdstuk 1
- 1.1. Wat is duurzaamheid voor jou?
- 1.2. Goed leven met respect voor de natuur
- 1.3. Een waaier aan denkkaders
- 1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
- 1.5. Duurzaamheid: begripsbepaling
- 1.6. Duurzaamheid– een tijdlijn
- 1.7. Complexe duurzaamheidsuitdagingen – enkele invalshoeken
- 1.8. Hoe sterk is je duurzaamheidsreflex in het dagelijkse leven?
- 1.9. Besluit: rol én impact van onderwijs?
-
Hoofdstuk 2
- 2.1. Duurzaamheid in een opleiding/opleidingsonderdeel
- 2.2. Onderwijzen OVER duurzaamheid
- 2.3. Onderwijzen VOOR duurzaamheid
- 2.4. Duurzaamheidscompetenties evalueren
- 2.5. Werken aan duurzaamheid op opleidingsniveau
- Hoofdstuk 3
- Bronnenlijst