1.4.2. Voortschrijdend inzicht
1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
1.4.2. Voortschrijdend inzicht
Onze kennis over duurzaamheid en onze duurzaamheidsstrategieën veranderen voortdurend. Er komen ook steeds nieuwe inzichten bij en daardoor moeten we de gekozen vertalingen/oplossingen blijvend in vraag stellen. Wat gisteren een oplossing leek, is dat vandaag niet meer. Duurzaamheid is onlosmakelijk verbonden met een context van voortschrijdend inzicht.
Enkele voorbeelden:
Verlichting: van gloeilamp over spaarlamp naar ledlamp
We hebben op het gebied van verlichting al een heel lange weg afgelegd. In de 20ste eeuw was de klassieke gloeilamp nog koning. Maar het rendement van de gloeilamp ligt laag: het grootste deel (tot 90%) gaat verloren in onbruikbare warmte. En Recupel recycleert geen gloeilampen.
De spaarlamp begin jaren ’80 betekende al een hele sprong voorwaarts. En een tijdje later deed de ledlamp daar nog een sprongetje bij.
Een ledlamp gaat minstens 15.000 tot zelfs 50.000 uur mee. Dat is 50 keer langer dan een gewone gloeilamp.
Led- en spaarlampen hebben een label van A tot zelfs A++ en zijn dus allebei energiezuinig (let op: vanaf september 2021 wijzigen de labels). Ledlampen scoren beter als het op levensduur aankomt. En Recupel recycleert zowel led- als spaarlampen (Twee uitblinkers voor het milieu: de spaarlamp en ledlamp, Recupel, 2020). Maar ledlampen recycleren blijkt dan weer zeer complex te zijn. Daar is nog veel onderzoek voor nodig (Recycling ledlampen is complex dossier, Light Rec Nederland, 2019).
‘Betaal voor het licht, niet voor de lampen’, dat is de stap die Philips zet (Verdien geld met licht Philips, 2020). Licht wordt verkocht als een dienst. Je betaalt voor de service (installatie, materiaal, etc.), niet voor de producten (de lampen in dit geval). De installateur heeft er dus alle voordeel bij om duurzaam materiaal te gebruiken.
Lage-EmissieZone (LEZ): terwijl de ene stad kiest voor een lage-emissiezone, schaft de andere stad deze opnieuw af
Een LEZ is een afgebakend gebied waarin voertuigen die te veel schadelijke stoffen uitstoten niet, of slechts onder bepaalde voorwaarden, binnen mogen. Als je een LEZ binnenrijdt met een niet-toegelaten voertuig, of zonder een andere vorm van toelating, krijg je een boete.
Hoe zit het in België? Antwerpen heeft sinds februari 2017 een LEZ, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest sinds januari 2018 en Gent sinds januari 2020. Het stadsbestuur van Leuven, bijvoorbeeld, koos (nog) niet voor het invoeren van een LEZ.
Maar in Rotterdam mogen er vanaf 1 januari 2020 opnieuw dieselvoertuigen rijden in de binnenstad - ook de oudere, vervuilende voertuigen. De Nederlandse stad schroeft de milieuzone, een variant op de Brusselse lage-emissiezone (LEZ), terug. Rotterdam schakelde over op maatregelen die niet repressief, maar eerder positief en preventief zijn. (Waarom Rotterdam zijn lage-emissiezone afbouwt, BRUZZ, 2019)
Of een lage-emissiezone al dan niet een oplossing biedt, hangt dus af van veel contextvoorwaarden en van specifieke duurzaamheidsdoelstellingen. Wat effectief blijkt te werken in de ene stad, kan in een andere stadsomgeving onbedoelde en negatieve neveneffecten oproepen. Het zal dus continue dialoog en experiment vergen om de beste oplossing te vinden richting een duurzame samenleving.
Maar voortschrijdend inzicht doet ons bij deze voorbeelden ook vragen stellen rond het belang van ogenschijnlijk secundaire factoren als ‘geld, winst en macht’ (op korte termijn) en hoe deze overeenstemmen met de duurzaamheidsidealen (op lange termijn). Bij ‘licht als een service’, bijvoorbeeld: wat heeft er dan prioriteit: bedrijfswinst of duurzaamheid? Hoe gaan beide samen? Kunnen ze samengaan? Wat is het achterliggende bedrijfsmodel?
Dezelfde redenering geldt voor de LEZ: voert men die in of schaft men die opnieuw af omwille van klimaatdoelstellingen (op lange termijn) of omwille van komende verkiezingen en mogelijk politieke perceptie (op korte termijn)?
Zelf aan de slag
Reflectievraag uit het notitieboek:
- Welke voorbeelden zie je zelf binnen je eigen expertise, waarbij gevonden ‘oplossingen’ op termijn de kritische toets van duurzaamheid niet bleven doorstaan? Noteer in je notitieboek.
- Inleiding
-
Hoofdstuk 1
- 1.1. Wat is duurzaamheid voor jou?
- 1.2. Goed leven met respect voor de natuur
- 1.3. Een waaier aan denkkaders
- 1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
- 1.5. Duurzaamheid: begripsbepaling
- 1.6. Duurzaamheid– een tijdlijn
- 1.7. Complexe duurzaamheidsuitdagingen – enkele invalshoeken
- 1.8. Hoe sterk is je duurzaamheidsreflex in het dagelijkse leven?
- 1.9. Besluit: rol én impact van onderwijs?
-
Hoofdstuk 2
- 2.1. Duurzaamheid in een opleiding/opleidingsonderdeel
- 2.2. Onderwijzen OVER duurzaamheid
- 2.3. Onderwijzen VOOR duurzaamheid
- 2.4. Duurzaamheidscompetenties evalueren
- 2.5. Werken aan duurzaamheid op opleidingsniveau
- Hoofdstuk 3
- Bronnenlijst