1.4.4. Nieuwe actoren - nieuwe vormen van participatie
1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
1.4.4. Nieuwe actoren - nieuwe vormen van participatie
Maar een 'behoedzame aanpak' en 'conflicten', zoals we in de vorige paragrafen ervaren hebben, dat gaat niet altijd samen. Jongeren spijbelen en komen op straat, regelmatig is er luid protest tegen institutioneel racisme, ouders van schoolkinderen eisen autoluwe straten in de buurt van de school, etc. De drijfveer achter deze manifestaties is dat de actievoerders - en degenen die zij representeren - vinden dat veranderingsprocessen niet ver genoeg gaan en te traag evolueren. Ze hameren op de ‘sense of urgency’ en herkennen zich niet in de gangbare politiek en beleidsmaatregelen. Die onrust, het gevoel niet erkend te worden, maakt dat deze acties van verzet niet altijd zo vreedzaam verlopen. De protestbeweging van de gele hesjes, naar aanleiding van de verhoging van de brandstofaccijnzen en de stijgende kosten van het levensonderhoud in 2018, is daarvan een voorbeeld.
Hoewel dergelijke groeperingen hun eisen en bekommernissen soms uiten op een manier die botst met de publieke opinie en met geldende wetten, regels, normen en waarden, is het belangrijk dat beleidsmakers verder kijken dan hun gedrag en oor hebben naar de boodschap die ze proberen te brengen. Om te komen tot een duurzame, inclusieve samenleving is het belangrijk dat alle relevante actoren betrokken worden bij het transitieproces. Onze huidige vorm van democratie kraakt in haar voegen. Nieuwe vormen van participatie dringen zich op.
‘Scientists for Climate’:
Scientists4Climate is een groep Belgische wetenschappers die zich inzetten voor een duurzame en leefbare wereld naar aanleiding van de oproep van de jeugd. Scientist4Climate wil het publieke debat over klimaatverandering en klimaatactie ondersteunen met wetenschappelijke feiten en hun expertise en kennis inzetten voor een tijdige transitie naar een klimaatneutrale en duurzame samenleving.
In 2019 werd het Panel voor klimaat en duurzaamheid georganiseerd, op vraag van youth4climate. Dit panel ontving input voor klimaatmaatregelen van meer dan 100 experten. In dezelfde periode werd op vraag van de campagne van ‘Sign for My Future’ het rapport ‘A net zero greenhouse gas emissions Belgium 2050’ opgesteld voor en overhandigd aan Belgische beleidsmakers en stakeholders.
Beide rapporten worden ondersteund door Scientists for Climate, die de rapporten ook duidt in de publieke opinie. (Scientists4Climate, 2019)
Hoe betrekken we de relevante actoren in het transitieproces? Hoe kan democratie beter functioneren, aangepast aan de nieuwe complexe uitdagingen? Nieuwe vormen van participatie dringen zich op.
“Burgerparticipatie: de stem van de burger klinkt steeds luider"
“In Brussel vond het eerste burgerforum al in 2006 plaats. Ook de G1000, het bekende politieke experiment met een panel van gelote burgers, vond in Brussel plaats. Duitstalig België staat al langer bekend als laboratorium op het vlak van burgerparticipatie. Internationaal zijn er dan weer voorbeelden als de Braziliaanse stad Porto Alegre, die werkt met burgerbudgetten, of het Ierse burgerpanel dat inspraak had over onder meer abortus…”
In dit artikel in BRUZZ duidt politicoloog Didier Caluwaerts (VUB) hefbomen en drempels van burgerparticipatie.
[1]
Burgerparticpatie: de stem van de burger klinkt steeds luider. (2020, april). BRUZZ. https://www.bruzz.be/politiek/burgerparticipatie-de-stem-van-de-burger-…
Ook hogeronderwijsinstellingen spelen in op deze trend en betrekken de directe ervaringen van burgers in hun onderzoeksvragen. Onderwijs en onderzoek worden gelinkt met de ervaren noden in de samenleving, ook zeer nabij, in de eigen buurt en regio. Een ‘living lab’ bijvoorbeeld, heeft transdisciplinaire kennisontwikkeling als doel. In zo’n lab werken verschillende partijen gezamenlijk aan een innovatieve oplossing in een levensechte setting. Dit soort ‘living lab’-onderzoek is gericht op het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. In hoofdstuk 2 komen competenties en werkvormen aan bod die docenten en studenten hierbij kunnen inzetten. Hoofdstuk 3 gaat in op de institutionele randvoorwaarden.
‘Living Lab’: Stadsacademie Gent
De afgelopen jaren klonk de vraag van Gentse actoren naar een grotere betrokkenheid van de universiteiten in lokale kwesties steeds luider. (“De UGent moet zich meer profileren als een proactief partner in de stad”, concludeerde Michel Bauwens in zijn ‘Commons Transitie Plan’ voor Gent. (CDO UGent, 2020)
In deze context kreeg het idee voor de Stadsacademie vorm. Dit ‘living lab’ van de UGent zoekt structureel samenwerkingsverbanden op met beleidsmakers, middenveldorganisaties, buurten, studenten, academici, etc. Samen werken deze actoren binnen inter- en transdiscipliniare onderzoeksprocessen aan sociaal-ecologische problemen van de stad Gent.
- Inleiding
-
Hoofdstuk 1
- 1.1. Wat is duurzaamheid voor jou?
- 1.2. Goed leven met respect voor de natuur
- 1.3. Een waaier aan denkkaders
- 1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
- 1.5. Duurzaamheid: begripsbepaling
- 1.6. Duurzaamheid– een tijdlijn
- 1.7. Complexe duurzaamheidsuitdagingen – enkele invalshoeken
- 1.8. Hoe sterk is je duurzaamheidsreflex in het dagelijkse leven?
- 1.9. Besluit: rol én impact van onderwijs?
-
Hoofdstuk 2
- 2.1. Duurzaamheid in een opleiding/opleidingsonderdeel
- 2.2. Onderwijzen OVER duurzaamheid
- 2.3. Onderwijzen VOOR duurzaamheid
- 2.4. Duurzaamheidscompetenties evalueren
- 2.5. Werken aan duurzaamheid op opleidingsniveau
- Hoofdstuk 3
- Bronnenlijst