2.3.2.4. Strategische competentie
2.3.2. Verdieping per competentie
7 minuten
Algemene doelstelling strategische competentie
We willen dat studenten niet alleen het achterliggende systeem in vraag kunnen stellen, we willen hen ook duurzaamheidsuitdagingen leren aanpakken. Studenten moeten leren collectief strategieën uit te zetten in de richting van duurzaamheid. Dit is geen eenvoudig proces omdat de verschillende opvattingen rond de tafel en het verschil in machtsverhoudingen die beslissingen kunnen bemoeilijken.
De strategische competentie, een cluster van kennis, vaardigheden en attitudes
De strategische competentie is een cluster van:
- Kennis: zoals kennis over mogelijke strategieën die kunnen ingezet worden.
- Vaardigheden: zoals actievaardigheid en kunnen plannen.
- Attitudes: zoals positiviteit en openstaan voor emoties.
De strategische competentie verder ontleed
De complexiteit van duurzaamheidsvraagstukken vraagt om gepaste transitiestrategieën. Het collectief uitzetten van strategieën richting duurzaamheid zit vervat onder de strategische competentie.
Hieronder verstaan we het (proberen te) veranderen en (her)construeren van het systeem/de wereld/aspecten van duurzaamheidsuitdagingen: veranderen wat vandaag niet goed loopt of een veranderingstraject op poten zetten zodat het in de toekomst beter loopt.
De normatieve competentie is nauw verbonden met deze strategische competentie. Bij het ontwerpen van strategieën moet je rekening houden met diverse opvattingen en verschillen in macht van de verschillende actoren. Het is dan ook niet ondenkbaar dat een gemeenschappelijke duurzame visie (op de toekomst) toch leidt tot heel wat verschillende invullingen van (en bijhorende strijd over) welke strategie geschikt is om die visie te verwezenlijken. Strategie en bijhorende middelen zijn nooit neutraal.
Daarom leren studenten:
- interventies, transities en bestuurlijke veranderingsstrategieën richting duurzaamheid collectief ontwerpen, implementeren en indien nodig bijsturen. Dit kan o.a. door hen praktische oefeningen te laten maken die hen tonen dat het nemen van beslissingen en het uitstippelen van duurzame strategieën niet eenvoudig is.
Actiecomponent
In de literatuur heeft de strategische competentie ook een ‘actiecomponent’. Die wil duidelijk maken dat het niet alleen gaat om het ontwikkelen van strategieën en plannen. Studenten moeten ook een actieve rol opnemen in verantwoorde acties om deze strategieën tot uitvoering te brengen. De actiecomponent benadrukt het belang van de daadwerkelijke actie.
Een voorbeeld: je kan een strategie uitschrijven voor een stad om in te zetten op klimaatadaptatie, of je kan deze strategie lanceren bij actoren in het werkveld, samen nadenken hoe onderdelen geïntegreerd kunnen worden in hun werking/uitvoeringsplannen.
Een voorbeeld op instellingsniveau: studenten leren over het klimaatvraagstuk in relatie tot voeding en worden uitgedaagd om ideeën te ontwerpen voor de catering binnen de instelling. Eén van de ideeën wordt daadwerkelijk in de praktijk omgezet.
Enkele concreet geformuleerde leerdoelstellingen voor de strategische competentie
De student:
- is in staat beleidsinitiatieven te analyseren en onderbouwde suggesties te formuleren met het oog op duurzame beleidsontwikkeling en maatschappelijke interventie;
- is in staat acties op te zetten voor duurzame ontwikkeling, ingebed in de lokale omgeving, inclusief de eigen instelling.
Enkele geschikte werkvormen
1. Volgende voorbeelden van werkvormen kunnen je inspiratie bieden om werk te maken van strategische competenti:
Kies 1 werkvorm die je interesse opwekt, je kan later altijd teruggrijpen naar deze pagina als je met de strategische competentie in je lespraktijk aan de slag gaat.
Algemeen ondersteunende werkvormen die creatief denken aanwakkeren, belangrijk bij strategische competentie
|
Strategieën, interventie of oplossingsrichtingen ontwerpen (en in uitvoering brengen)
|
Werkvormen gekoppeld aan de actiecomponent
|
2. Het opleidingsonderdeel Science & sustainability - KU Leuven
In volgende filmpje vertellen de docenten van het vak Science & sustainability hoe ze werk maken van de strategische competentie.
Concrete toepassingen van de strategische competentie
Kies 1 case die je interesse opwekt.
|
Sustainable development, living lab and project, Master in Sustainable Development
KU Leuven
|
Living Lab Campus Sterre Universiteitsbreed project UGent
|
Zelf aan de slag
Vragen uit het notitieboek:
- Formuleer een leerdoelstelling voor de strategische competentie en de actiecomponent gekoppeld aan de duurzaamheidsuitdaging die je koos.
- Hoe laat je studenten strategieën ontwikkelen? Welke werkvorm heeft je geïnspireerd?
- Wil je dat studenten enkel plannen (strategieën maken, actieplannen) of wil je dat ze ook daadwerkelijk actie ondernemen? Hoe zet je hierop in?
Deze reflectievragen kunnen je verder helpen bij de uitwerking van je praktijk:
- Hoe zoeken studenten voorbeelden van wat vruchtbaar en nuttig is gebleken in andere situaties, om zich nieuwe mogelijkheden en alternatieve strategieën in te beelden?
- Hoe krijgen studenten zicht op mogelijke oplossingen en initiatieven die mensen hiervoor nemen?
- Hoe geef je bij het opmaken van strategieën aandacht aan maatschappelijke structuren en (beleids)processen, en dus niet enkel aan individueel gedrag en levensstijl?
- Hoe betrek je studenten bij acties die gekoppeld zijn aan reflectie op de lokale en globale effecten?
- Hoe betrek je studenten bij het vergelijken van risico’s en mogelijkheden van alternatieve beslissingen?
- Hoe stimuleer je creatief denken? Neem hier eens een kijkje voor inspirerende voorbeelden.
- Hoe zet je studenten aan om een actieve rol te spelen?
- Aan welke acties die de duurzaamheidsuitdaging beïnvloeden kunnen studenten deelnemen? (binnen of buiten de instelling)
- Inleiding
-
Hoofdstuk 1
- 1.1. Wat is duurzaamheid voor jou?
- 1.2. Goed leven met respect voor de natuur
- 1.3. Een waaier aan denkkaders
- 1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
- 1.5. Duurzaamheid: begripsbepaling
- 1.6. Duurzaamheid– een tijdlijn
- 1.7. Complexe duurzaamheidsuitdagingen – enkele invalshoeken
- 1.8. Hoe sterk is je duurzaamheidsreflex in het dagelijkse leven?
- 1.9. Besluit: rol én impact van onderwijs?
-
Hoofdstuk 2
- 2.1. Duurzaamheid in een opleiding/opleidingsonderdeel
- 2.2. Onderwijzen OVER duurzaamheid
- 2.3. Onderwijzen VOOR duurzaamheid
- 2.4. Duurzaamheidscompetenties evalueren
- 2.5. Werken aan duurzaamheid op opleidingsniveau
- Hoofdstuk 3
- Bronnenlijst