2.2.2. Complexe duurzaamheidsuitdagingen in je opleiding/opleidingsonderdeel
2.2. Onderwijzen OVER duurzaamheid
2.2.2. Complexe duurzaamheidsuitdagingen in je opleiding/opleidingsonderdeel
12 minuten
Universiteit van Antwerpen biedt hier inkijk in een duurzaamheidsuitdaging met betrekking tot de Antwerpse haven. Deze uitdaging wordt instellingsbreed aangeboden. Een eerste stap hierin is het verkennen van deze duurzaamheidsuitdaging.
Instelling: UAntwerpen
Je kan in je opleiding/opleidingsonderdeel ook duurzaamheidsuitdagingen bespreken en deze kaderen vanuit 1 of meerdere duurzame ontwikkelingsmodellen (Genest model, SDG’s, Donutmodel … zie hoofdstuk 1) en zo meteen ook het begrip over duurzame ontwikkeling versterken. Een duurzaamheidsuitdaging is ook een ideaal vertrekpunt om aan duurzaamheidscompetenties te werken (zie verder hoofdstuk bij 2.3.1.).
In dit onderdeel:
- Laten we zien hoe je een duurzaamheidsuitdaging kan selecteren.
- Tonen we hoe je een duurzaamheidsuitdaging kan bespreken op basis van bestaande duurzame ontwikkelingsmodellen.
- Geven we een inkijk in enkele opleidingsonderdelen die vertrekken van een duurzaamheidsuitdaging.
- Ga je zelf aan de slag.
Een duurzaamheidsuitdaging selecteren
Hoe selecteer je een mogelijke duurzaamheidsuitdaging die goed aansluit bij je opleidingsniveau en het juiste niveau van complexiteit heeft:
Zoek inhoudelijke aanknopingspunten
De 17 SDG’s, (zie 1.5.2.5 De Sustainable Development Goals) en zeker de concretisering ervan in subdoelstellingen, bieden heel wat inhoudelijke aanknopingspunten voor duurzaamheidsuitdagingen. In deze brochure kan je de SDG’s met hun subdoelstellingen nalezen
Enkele voorbeelden:
- SDG 2 (‘Beëindig honger, bereik voedselzekerheid en verzekerde voeding en promoot duurzame landbouw’) en de onderliggende subdoelstellingen (bv. ‘Tegen 2030 de landbouwproductiviteit en de inkomens verdubbelen voor kleinschalige voedselproducenten’) kan je koppelen aan een lokaal relevante duurzaamheidsuitdaging zoals ‘de ontwikkeling van een duurzame melkveeteelt in Vlaanderen’. Deze uitdaging heeft ook linken met andere SDG’s, zoals SDG 8 (waardig werk) en SDG 13 (klimaat).
- SDG 3 (‘Verzeker een goede gezondheid en promoot welzijn voor alle leeftijden’) kan je koppelen aan een duurzaamheidsuitdaging zoals het ‘terugdringen van obesitas’. Deze uitdaging heeft ook linken met andere SDG’s, zoals SDG 1 (armoede) en SDG 4 (kwaliteitsvol onderwijs).
Focus op de meest urgente uitdagingen
Het donutmodel ken je al (zie 1.5.2.3 Donutmodel). Deze afbeelding van het donutmodel maakt zichtbaar in welke mate de ecologische plafonds zijn overschreden en het sociaal fundament is bereikt. Als docent kan je dit soort informatie gebruiken om een duurzaamheidsuitdaging te kiezen die urgent is. Of net om een positief verhaal te vertellen en te laten zien dat onze regio relatief goed scoort voor bepaalde sociale grenzen. Het kan interessant zijn de oorzaken hiervan te onderzoeken en eruit te leren.
Duurzaamheidsuitdagingen zijn een interessant vertrekpunt om samen met je studenten aan competenties voor duurzaamheid te werken.
Je kan het als docent hebben over de uitdaging om betaalbare, betrouwbare en duurzame energie voor iedereen toegankelijk te maken (SDG 7). Vertrekkende van deze uitdaging kan je bij studenten de inhoudelijke kennis over deze uitdaging laten groeien, hen inzicht geven in de complexiteit ervan en de samenhang met andere uitdagingen expliciteren (systeemdenken). Je kan hen laten nadenken over de langetermijngevolgen van nieuwe energie-efficiënte oplossingen (anticipatorische competentie) of over de plaats van energie-efficiëntie in het streven naar een duurzame samenleving (normatieve competentie). Op deze competenties voor duurzaamheid gaan we in 2.3.1. uitgebreid in.
Een duurzaamheidsuitdaging bespreken op basis van duurzame ontwikkelingsmodellen
De verschillende modellen (Genest model, SDG’s, Donutmodel, …) van duurzame ontwikkeling die in hoofdstuk 1 aan bod kwamen, kunnen ondersteuning bieden bij het blootleggen van de complexiteit van een duurzaamheidsuitdaging aan studenten. Ze helpen om een analyse te maken van meerdere aspecten (binnen het sociale, ecologische en economische luik) in relatie tot je uitdaging. Bekijk vanuit dit perspectspectief nog eens de uitgewerkte duurzaamheidsuitdagingen uit hoofdstuk 1.
⇒ Herbekijk dit filmpje over duurzame ontwikkeling :
Leerdoelstellingen formuleren m.b.t. een duurzaamheidsuitdaging
Je kan een duurzaamheidsuitdaging toevoegen in je opleidingsonderdeel, maar je kan ook een stap verder gaan en ervoor opteren om die expliciet op te nemen in je leerdoelstellingen. Zo geef je duurzaamheid een centrale plek in een opleidingsonderdeel of opleiding.
Student Geneeskunde
- heeft een algemeen begrip over de complexiteit van een duurzaamheidsuitdaging gerelateerd aan obesitas en kan deze plaatsen in de context van duurzame ontwikkeling.
Inkijk in opleidingsonderdelen die duurzaamheidsuitdagingen bespreken
Kies 1 case die je interesse opwekt.
Nadenken vanuit complexe duurzaamheiduitdagingen: Transdiscipli-
nary insights Honours Programme KU Leuven |
Capita selecta natuurbehoud in ontwikkelingslanden OPO UHasselt
|
Zelf aan de slag
Vragen uit het notitieboek:
- Met welke specifieke duurzaamheidsuitdaging kan je aan de slag in je opleidingsonderdeel? Kies een uitdaging die aansluit bij de inhoud van je eigen opleidingsonderdeel, waar je voeling mee hebt, en die je kan passioneren. Neem er eventueel het SDG-kader terug bij.
- Licht de complexiteit (wickedness, zie ook hoofdstuk 1) en de urgentie van deze uitdaging toe. Kan je hierbij linken leggen met andere inhoudelijke thema’s? (Mineralen in smartphones hebben bv. een link met gezondheid, arbeidsomstandigheden, afval, watervervuiling, landgrabbing, ...). Noteer de kernwoorden.
- Welk(e) model(len) van duurzame ontwikkeling die je leerde kennen in hoofdstuk 1 sprak(en) je het meeste aan en wil je gebruiken om je duurzaamheidsuitdaging uit te diepen? Ontleed je duurzaamheidsuitdaging aan de hand van dit model. Laat je inspireren door de voorbeelden die eerder dit hoofdstuk aan bod kwamen (mineralen in smartphones, bijenthematiek…).
Deze reflectievragen kunnen je helpen bij de analyse:
- Hoe schenk je aandacht aan ecologische, technologische, sociale, economische, politieke, culturele, historische, ethische, esthetische aspecten?
- Hoe neem je belangen van/gevolgen voor nu én later, hier én elders mee?
- Hoe schenk je aandacht aan de beperkte draagkracht van onze planeet als ecosysteem?
- Neem je de fundamentele oorzaken (en niet enkel onmiddellijke aanleidingen) van duurzaamheidsuitdagingen mee?
- Hoe neem je verschillende belangen, belanghebbende partijen en machtsverhoudingen mee?
- Inleiding
-
Hoofdstuk 1
- 1.1. Wat is duurzaamheid voor jou?
- 1.2. Goed leven met respect voor de natuur
- 1.3. Een waaier aan denkkaders
- 1.4. Duurzaamheid – geen eenduidig verhaal
- 1.5. Duurzaamheid: begripsbepaling
- 1.6. Duurzaamheid– een tijdlijn
- 1.7. Complexe duurzaamheidsuitdagingen – enkele invalshoeken
- 1.8. Hoe sterk is je duurzaamheidsreflex in het dagelijkse leven?
- 1.9. Besluit: rol én impact van onderwijs?
-
Hoofdstuk 2
- 2.1. Duurzaamheid in een opleiding/opleidingsonderdeel
- 2.2. Onderwijzen OVER duurzaamheid
- 2.3. Onderwijzen VOOR duurzaamheid
- 2.4. Duurzaamheidscompetenties evalueren
- 2.5. Werken aan duurzaamheid op opleidingsniveau
- Hoofdstuk 3
- Bronnenlijst